Makale & Formül

Değerli Meslektaşlarım;

Bilindiği gibi nadir hastalıklar; küçük hasta gruplarını etkileyen kronik hastalıklar olup bu hastalıkların tedavisinde kullanılan ilaçların Ar-Ge süreçleri oldukça güç, zaman alıcı ve yüksek maliyetli olup piyasa arzları sıklıkla düşük kaldığı için, bu tür ilaçların Ar-Ge ve üretimine yönelik talep azdır ve bu nedenle bu ilaçlar “Yetim İlaç” olarak adlandırılmaktadır.

Hastaların ulaşmakta zorluk çektikleri bu tür ilaçları hekimler reçete ettikleri takdirde laboratuvarlarımızda kolaylıkla yapabileceğimizi hatırlatırken, majistral üretimin bu anlamda halk sağlığı açısından son derece önemli olduğunu bir kez daha vurgulamak isterim. 

10.11.2013 tarihinde yazmış olduğum makalemi potasyum içeren ilaçların bulunamaması nedeniyle sizlerle tekrar paylaşıyorum.

POTASYUM EKSİKLİĞİNDE EFERVESAN GRANÜL HAZIRLAMA

Ülkemizde Kalinor ve Pot-k efervesan tablet, Almanya’da Kalinor, Avusturya’da Kalioral ticari adıyla bilinen potasyum bikarbonat ve potasyum sitrat içeren ve zaman zaman temininde güçlükler yaşadığımız bu ilaç hepimizin bildiği gibi hastalarda hipokalemi proflaksisi ve tedavisinde, aşırı dijital etkisinin giderilmesinde ve böbrek taşlarının yeniden oluşmaması için profilaktik tedavide kullanılmaktadır. 

Bu makalemde EFERVESAN FORMÜL tekniğiyle imal edilmiş ve satışa sunulmuş bu preparatı inceleyeceğiz.

Önce; bizim yaş grubumuzun okul yıllarında GALENİK FARMASİ dediği şimdi yeni terminolojide FARMASÖTİK TEKNOLOJİ olarak yer alan dersin notlarını isterseniz hep beraber hatırlayalım;

Granül şeklindeki sakkürler (ilaç şekerleri) katı preparatlar olup az veya çok kalibre edilmiş tanecikler halindedirler. Bunlar içlerinde ilaç-etken maddelerinin dağıtıldığı şeker oluşumlarıdır. Granül büyüklükleri 100 ila 3000 mikron büyüklüğündedir.

Granül yapmak, ince toz danelerini bir araya getirerek istenilen büyüklükteki topakçıklar haline getirmektir.

Efervesan granüller bir asit (sitrik, tartarik) ve sodyum bikarbonat karışımından hareketle hazırlanırlar. Tozların aglomerasyonu (kümeleşmesi) ısı ile yapılır (toz haldeki maddenin eritilmeden ısı altında sıkılaştırılması sonucu meydana gelir). Sıcak kitle granül haline getirilerek 30-50 ⁰C'lik sıcak hava akımı altında kurutulur.

Efervesan granüleler de diğer granüle formüllerinde olduğu gibi, çalışmalar esnasında yapılan toz etme, karıştırma, eleme ve kurutma gibi işlemlerde kayıp meydana gelmektedir. 

Sonuç olarak verilen formüle göre çalışıldığı zaman elde edilen pratik kütle daima, teorik kütleden daha az olur. Eğer verilen formül tam miktarı ile hazırlamak isteniyorsa, formül belli miktarda genişletilmiş olarak hesaplanmalıdır.

Hümektan sıvı (nemlendirici) olarak su ve alkol kullanılır.

Formülümüze dönecek olur isek; 

Her bir efervesan tablet 1,56 g Potasyuma eşdeğer,

Potasyum bikarbonat           2000 mg

Potasyum sitrat                     2170 mg

Sitrik asit (susuz)                    2057 mg 

İçermekte olup ayrıca tatlandırıcı olarak şeker, sodyum sakarin ve aroma olarak limon aroması kullanılabilir.

Formülün hazırlanışı; 

Potasyum bikarbonat ve Potasyum sitrat havanda karıştırılır, üzerine sitrik asit ilave edip tek tür hale getirilir. Damla damla alkol ilave ederek karıştırmaya devam edilir. İstenir ise tatlandırıcı ve aroma verici maddeler bu aşamada alkol ilavesinden önce ilave edilmelidir. Kütle irmik gibi taneleşmeye başlayınca alkol ilavesine son verilmelidir. Kütle elekten (1,6 mm çaplı) geçirilip hava akımlı kurutma dolabında 50 ⁰C'de kurutulur. Kuruyan granülleri 1,1 mm delik çaplı elekten geçirip hava ve nem almayacak şekilde bir kaba koyup uygun şekilde etiketleyip hastaya verebiliriz.08.10.2022

Sağlıklı günler dileğiyle.

Uzm. Ecz. Ahmet Nezihi Pekcan

Kaynak:

Majistral Makaleler I - Ahmet Nezihi Pekcan