Makale & Formül

Eczanede Shohl çözeltisi hazırlarken dikkat edilmesi gereken ayrıntılar…

Değerli Meslektaşlarım bu hafta Amerikan ve Avustralya Eczacılar Birliği olmak üzere iki farklı ülkenin Eczacılar Birliğince yayınlamış olan, idrar yolları ve böbreklerde sistemik alkalinizasyon amacıyla kullanılan Shohl çözeltisi isimli formülü inceleyeceğiz.

Allen’s Compounded Formulatıons

Shohl’s Solution (Sodium Citrate and Citric Acid Solution)

Rp.

Sodium Citrate Dihdrate                          10 g

Citric Acid Monohydrate                        6,68 g

Purified Water or Flvored Vehicle     qs 100 ml

Amerikan Eczacılar Birliğince yayınlanmış bu formülde;

Sodyum sitrat dihidrat ve sitrik asit monohidrat yaklaşık 80 ml saf suda çözülür veya aroma içeren bir taşıyıcı içerisinde eritilir ve tamamen çözülene kadar karıştırılır. Daha sonra distile su veya aroma içeren taşıyıcı ile formül 100 ml ye tamamlanarak iyice karıştırılır. Distile su içerisinde hazırlanan çözelti istenirse filtre edilebilir.

Amerika’da özellikle majistral formül hazırlayan eczanelerde değişik tatlar içeren dispenserler aracılığı ile çocuk hastalara değişik tat seçeneği sunulmakta ve böylelikle çocukların tercih ettikleri aroma içeren şuruplar hazırlanmaktadır.

Sistemik alkalinizasyon amaç için, 10 ila 30 ml'lik bir çözelti, 1 veya 3 litre su  ile seyreltilir ve yemeklerden sonra veya yatmadan önce içilmelidir. Sulu solüsyonun pH değeri 4 ila 4.4 arasındadır.

Bu müstahzar 5 ml başına 500 mg sodyum sitrat (5 mEq sodyum iyonu) ve 334 mg sitrik asit içerir.

Endikasyonlar; renal tübüler asidozdan kaynaklanan kronik metabolik asidoz, ürik asit tedavisinde ve üriner sistemde oluşan sistin taşı tedavisinde kullanılır.

Sıkı kapatılmış kaplarda oda sıcaklığında saklanır, ancak soğutma içim lezzetini artırabilir. Soğukda muhafaza edildiğinde koruyucu içermeyen formüller 14 gün bozulmadan kalabilir.

Amerikan Eczacılar Birliğince yayınlanmış ve iki farklı formül içeren Modifiye Shohl’s olarak adlandırılan formülleri incelersek;

Modified Shohl’s Solution (Albright’s Solution)

1)

Rp.

Citric Acid                          140 g

Hydrate Sodium Citrate          90 g

Purified Water                ad 1000 ml

2)

Rp.

Citric Acid                          6 g

Sodium Citrate                10 g

Purified Water          ad 100 ml

Modifiye shohl çözeltisi literatürlerde Suby- Albright Solution "G" başlığı altında bir formül daha mevcuttur. Formül sodyum karbonat içermekte ve daha az tahriş edici, ancak daha az asidiktir ve g formu mesanede üriner taş oluşumunu önlemede diğer formüllere göre daha az etki göstermektedir.

Suby- Albright Solution "G"

Rp.

Citric Acid Monohydrate                  32,25 g

Magnesium Oxide                               3,84 g

Anhydrous Sodium Carbonate          4,37 g

Sterile Distilled Water                qs 1000 ml

Genel olarak hasta uyumu aroma içeren şuruplarda yüksek olurken, stabilite ise şekersiz formüllerde daha uzundur.

Albright's solüsyonu shohl solüsyonu ve sodyum sitrat ve sitrik asit oral solüsyonu olarak adlandırılan preparatlarda bir mililitre çözelti, 1 meq sodyum ve bikarbonata eşdeğerdir. Formüllerde yer alan sitrik asit, renksiz yarı saydam kristal veya ince toz görünümünde beyaz granüllerdir. Kokusuzdur ve güçlü bir asitli tada sahiptir.

Susuz formu 1 molekül su içerdiğinden, formülde oluşan konsantrasyonu susuz sitrik asit cinsinden ifade edilir, suda çözünür.

Sodyum sitrat susuz formda oluşan renksiz kristal veya beyaz kristalize bir tozdur. 2 molekül su içerir. Konsantrasyon susuz sodyum sitrat olarak ifade edilir, suda çözünür.

Avustralya Eczacılar Birliği yayınlamış olduğu Shohl çözeltisi

Rp.

Sodium citrate                                              20 g

Citric acid monohydrate                               4 g

Lemon syrup                                                10 ml

Methyl hydroxybenzoate solution               1 ml

Purified water, freshly boiled and cooled     to 100 ml

Bu formül bir çocuk formülü olup %20 sodyum sitrat içerir (sınır %18,5 ila%21 w/v C₆H₅Na₃O₇.2H₂0) Doz genellikle elektrolit gereksinimlerine göre ayarlanır. Suyla seyreltilerek içilmelidir. Metilhidroksibenzoat çözeltisi koruyucu amaçla formülde yer almaktadır. Hazırlanma tarihinden itibaren kullanma süresi 28 gündür. Formülde önceden kaynatılmış soğutulmuş su kullanılmıştır. Eczacılıkta su denilince distile su anlaşılmalıdır. Distile suyun kullanım süresi sınırlıdır. Her şekilde kullanılmadan önce kaynatılması gerekir. Burada suyun kaynatılıp soğutulması işlemi, çözelti türü ilaç şekillerinde görülen bozunma reaksiyonu oksidasyonu önleme amacı taşır. Oksidasyon reaksiyonunu önlemek için çözeltiler azot yada karbondioksit gazı altında hazırlanmalıdır. Eğer eczane laboratuvarlarında elle hazırlanıyor ise çözeltiyi içerisinde erimiş halde bulunan oksijenden kurtarmak için kullanılan suyu kaynatmak gerekir. Taze distillenmiş suda aynı amaç için kullanılabilir. Ortama antioksidan maddeler ilave edilmesi de uygun bir yoldur. çözeltilerin ambalajı açıldıktan sonra mikroorganizma bulaşması ve kullanılma esnasında kontamine olması bozunmaya neden olur. Bunu önlemek için koruyucu maddeler ilave edilmelidir.

Sonuç olarak; Shohl çözeltisinin tek bir standart bir formül olmadığı, hazırlanmasında kullanılan aroma içeren taşıyıcıların yer aldığı formüllerin yanı sıra formülün hazırlanmasında kullanılan distile suyun önceden kaynatılıp soğutulduğu yada sadece distile su kullanılarak formülün hazırlandığı görülmektedir.

Tüm mesleki bilgi ve becerilerini ortaya koyarak eczanesinde ilaç hazırlayan Eczacının Sanatına Göre (Secundem Artem) bu formülü hazırlayabileceği dikkate alınmalıdır.

ıyi bir hafta dileğiyle…

Kaynak:

1-RxMediaPharma®2016 ınteraktif ılaç Bilgi Kaynağı.  

2-Australıan Pharmaceutıcal Formulary (and handbook 21 st edıtıon)

3-Allen’s Compounded Formulations / The Complete U.S. Pharmacist Collection

4-çözeltiler/ Zelihagül DEYıM

Uzm.Ecz.Ahmet Nezihi Pekcan
Pekcan eczanesi - Konya
pekcanecz@gmail.com
Tel: (332) 3520657
http://www.majistralformul.com/