Makale & Formül

Değerli Meslektaşlarım bu hafta kozmetik denince akla ilk gelen ülke Fransa’da reçete edilen yumuşatıcı bir krem formülünü birlikte inceleyeceğiz. Zeytinyağı ve tıbbi nergis olarak bilinen halk arasında yara iyileştirici özellikleri ile değişik cilt sorunlarını tedavi etmek üzere kullanılan Calendula tentürünün yer aldığı bu formülü eczanelerimizde kolaylıkla yapabiliriz.

Rp.

Cire blanche d’abeille    13,00 g

Huile d’olive                    52,50 g

Eau distillée de rose      33,00 g

Calendula teinture           1,00 g

Borate de sodium            0,50 g

Formülde yer alan maddeler;

Cire blanche d’abeille- Beyaz balmumu- White wax- Wachs, gebleichtes [ABDATA-SK; Ph.Eur.];

Beyaz balmumu krem ve merhemlerde kıvam arttırıcı ajan ve su/yağ tipindeki emülsiyonlarda stabilizan olarak yer alır. Farmasötik endüstride şeker kaplı tabletlerin parlatılması ve supozituvarların erime noktasının ayarlanmasında da kullanılır. Beyaz balmumu, Apidae familyasından balarısının (Apis mellifera) peteklerinden elde edilen sarı balmumunun oksitleyici ajanlarla beyazlatılmasıyla hazırlanır. çeşitli esterlerin %70-75 oranındaki bir karışımıdır. Bileşimindeki ana ester miristil palmitat'tır. Bileşimindeki diğer maddeler serbest yağ asitleri, karbonhidratlar, serbest mum alkolleri ve yağ asitlerinin stearik esterleridir . Tatsız, beyaz ya da hafif sarı renkli yaprakçık veya ince granüller halinde bulunur. Kloroform, eter, ılık karbon disülfit, sabit ve uçucu yağlarda çözünür; etanolde (%95) az çözünür; suda pratik olarak çözünmez. Sıkıca kapatılmış kaplarda saklanmalıdır. Işıktan korunmalıdır. Beyaz balmumu 150°C' nin üzerinde ısıtıldığında esterifikasyona uğrar ve asit değeri düşer; erime noktası yükselir. Oksitleyici ajanlarla geçimsizdir.

Huile d’olive- Zeytinyağı- Oleum olivae- Azeite- Olive oil;

Zeytinyağı depo etkili parenteral formülasyonların bileşimine girer. Bu tür enjeksiyonluk yağlı süsp ansiyonlarda taşıyıcı olarak kullanılır. Ayrıca, liniment, pomat, flaster ve sabunların hazırlanmasında kullanılır. Topikal olarak yumuşatıcı ve enflamasyonlu yüzeyleri rahatlatıcı etki gösterir. Ekzema ve psoriasis'de kabukları ve cildi yumuşatmak için kullanılır. Kulak kirlerini yumuşatmak amacıyla da kullanılmaktadır. Dahilen besleyici ve hafif laksatif etkilidir. Feçesi yumuşatmak amacıyla rektal enjeksiyon şeklinde de (» 32°C'de 100-500 ml) uygulanabilir. Zeytinyağı Oleaceae familyasından zeytin (Olea europaea) bitkisinin olgun meyvalarından preslenerek elde edilen sabit bir yağdır. Oleik asit (%83.5), palmitik asit (%9.4), linoleik asit (%4), stearik asit (%2) ve araşidik asit (%0.9) gliseritlerinin bir karışımıdır. Soluk sarı ya da hafif yeşilimsi-sarı renkte bir yağdır. Hafif karakteristik koku ve tadı vardır. Düşük sıcaklıklarda katı ya da kısmen katı halde olabilir. Alkolde pratik olarak çözünmez; karbon disülfit, kloroform, eter ve petrol eteri ile karışır. 40°C'yi aşmayan sıcaklıkta, iyi doldurulmuş hava geçirmeyen kaplarda saklanmalıdır. Işıktan korunmalıdır. Parenteral preparatlarda kullanılacak zeytinyağının cam kaplarda saklanması gerekir.                  

Eau distillée de rose- Rose (Rosa damascena) distillate- Rosa damascena çiçek suyu- Rosa damascena flower water [INCI];

ülkemizde gül denilince Isparta gülü yani Rosa damascena Mill. akla gelir. Gülgiller (Rosoideae) familyasından dikenli çalı veya ağaççık formunda, 1-2 metreye kadar uzayabilen hoş kokulu çiçekleri olan bir bitkidir. Bahçelerde süs bitkisi olarak kullanılır. Türkiye'de Isparta ve Burdur yöresinde gülyağı elde etmek amacıyla kültürü yapılır. Yaprakları imparipennat, 3-7 foliol lü ve stipulalıdır. Mayıs ayı sonuna doğru açan çiçekleri pembe, petalleri katmerli, çok sayıda ve kuvvetli kokuludur. Petallerden subuharı distilasyonu ile gül yağı (oleum rosea) elde edilir. Gül yağının bileşiminde terpenik bileşikler, geraniol ve öjenol bulunur. Gül yağı parfümeride ve kozmetikte koku fiksatörü ve koku verici olarak kullanılır. Yaklaşık 3500-4000 kg çiçekten 1 kg gül yağı elde edilir. Gül yağı elde edilirken toplanan distilatta altta kalan ve  gül suyu (aqua rosae) adı verilen sulu tabaka da drog olarak kullanılır. Antienflamatuvar etkisi olan bu drog özellikle göz hekimliğinde gözdeki kızarma ve kaşıntılara karşı kullanılır. Gül petalleri (flores rosae) taze olarak kullanılan bir diğer drogdur. Bileşiminde bulunan tanen, kersetol ve antosiyanozit içerir. Gül petallerinden hazırlanan ve konkret adı verilen ekstre parfümeri ve sanayi için değerli bir çıkış maddesidir. Isparta gülünün antitussif, hipnotik, antidiyabetik, anti-HIV ve bronş düz kası gevşetici etkileri bildirilmiştir.

Calendula teinture- Tinctura Calendulae- Aynısafa (Calendula officinalis L.) ekstre flüidi- Ringelblumen-Tinktur [DAC];

Tıbbi nergis (Calendula officinalis L.), Bileşikgiller (Asteraceae) familyasından ortalama 50 cm boy yunda, hoş olmayan reçineli kokulu, 1-2 yıllık bir bitkidir. Haziran-ekim ayları arasında çiçek açar . çiçekler haziran-ağustos ayları arasında toplanır. ıstanbul'da ve Karadeniz bölgesinde yetişir. Tür kiye'de yetiştiği halde tıbbi olarak pek kullanılmayan bitkilerdendir. Akdeniz bitkisidir. Avrupa'da halk ilacı olarak çok sevilir. Kalandula çiçeği (Calendulae Flos), bitkinin çiçeklerinin kurutulması ile hazırlanır. Tam açtıktan sonra toplanmış taze veya kurutulmuş, bütün veya kıyılmış çanak yapraksız çiçekleri kullanılır. Drog  Fransız Farmakopesinde tanımlanmıştır. Calendulae Flos taze olarak da kullanılır, fakat bu tür kullanımı farmakope kapsamında değildir. Kalandula çiçeğinin E Komisyonu, ESCOP ve WHO tarafından hazırlanmış monografları mevcuttur. Droğun bileşiminde triterpenler (oleanolik asit glikozitleri), triterpen alkoller, seskiterpenler, karotenoidler, kuersetin ve flavonoidler, polisakkaritler ve steroller bulunur. Calendulae Flos, topikal olarak deri ve mukozalardaki enflamatuvar durumların tedavisinde kullanılır. Droğun yara iyileşmesini hızlandırıcı etkisi vardır. Kullanım süresine ilişkin bir sınırlama bulunmamaktadır. Asteraceae familyasından bitkilere karşı duyarlılığı bulunan kişilere kontrendikedir. Kalandula çiçeğini ilaçlarla etkileşmesi rapor edilmemiştir. Hamilelik ve emzirme döneminde kullanımına engel oluşturacak bir etkisi bildirilmemiştir. Taşıt veya araç kullanımına engel teşkil etmez. Yüksek doz sakıncası bulunmamaktadır. Kalandula ekstresi bitkinin çiçeklerinde en hazırlanır. Bir halk ilacı olarak iyileştirici özellikleri için deri ve saça uygulanır. Bu amaçla eskiden beri cilt temizliği, ciltte yumuşaklık sağlamak ve değişik cilt sorunlarını tedavi etmek üzere kullanılmaktadır. Calendulae Flos, topikal olarak deri ve mukozalardaki enflamatuvar durumların tedavisinde kullanılır. Droğun yara iyileşmesini hızlandırıcı etkisi de vardır. Kullanım süresine ilişkin bir sınırlama bulunmamaktadır.          

Borate de sodium- Tıbbi boraks- Sodyumtetraborat dekahidrat-  Borate de soude-  Borax- Sodium borate (2) [INCI; NF];

Sodyum borat (boraks), borik asit ile birlikte göz damlalarında tampon ve antimikrobik ajan olarak      kullanılır. Kremlerde emülsüfiyan ajan olarak da yer alır. Sodyum borat veteriner ilaç olarak mukozal mukozalardaki antiseptik, deterjan ve astrenjan aktivitesi için de kullanılmıştır.

DİKKAT! Gerek borik asit gerekse boraks sistemik etki için (dahilen) kullanılmazlar. Avrupa veya beyaza yakın renkte, kristalize bir tozdur. çiçeklenme gösterir. Suda çözünür; kaynar suda çok çözünür; gliserolde serbestçe çözünür. Sudaki %4'lük çözeltisinin pH'sı 9.0-9.6 arasında değişir.

ıngiliz Farmakopesi (BP)'ye göre Sodyum Borat ve Sodyum tetraborat birbirinin resmi sinonimidir. Sodyum borat USNF 27 (Sodium Borate)'e göre kokusuz şeffaf renksiz kristaller veya beyaz kristalize bir toz halinde bulunur. çözeltileri fenolftaleine karşı alkalidir. Sıcak kuru havada çiçeklenme gösterir. Suda 1:16 oranında, kaynar suda 1:1 oranında ve gliserolde 1:1 oranında çözünür; allkolde çözünmez. Hava geçirmeyen kaplarda saklanmalıdır.

Formülün hazırlanması;

Hesaplı miktarda gül suyu içerisinde boraks eritilir. Kalandula tentürü ilave edilir. Zeytinyağı porselen bir capsül içerisinde sıcak su banyosunda beyaz balmumu ile ısıtılarak karıştırılır. Bir havan içerisinde yağ fazının üzerine azar azar su fazı ilave edilerek karışım homojen hale gelene ve karışım soğuyana kadar karıştırılarak preparat sonlandırılır.

ıyi bir hafta dileğiyle…

Kaynak;

1-Cahıers Du Préparateur En Pharmacıe

2-RxMediaPharma®2016 ınteraktif ılaç Bilgi Kaynağı

Uzm.Ecz.Ahmet Nezihi Pekcan
Pekcan eczanesi - Konya
pekcanecz@gmail.com

Tel: (332) 3520657

http://www.majistralformul.com/