Makale & Formül

Antiseptik etkili krem - Setrimid krem

Değerli Meslektaşlarım bu hafta cilt antisepsisinde kullanılan ve aynı zamanda veteriner hekimlikte de reçete edilen bir formülü inceleyeceğiz. Formül 1977 ıngiliz Farmakopesi'nde ve ıngiliz Veteriner Farmakopesi'nde de yer almaktadır.

Rp.

Cetrimide                                      5 g veya yeterli miktarda

Cetostearyl alcohol                      50 g

Liquid parafin                                500 g

Purified water, freshly boiled and cooled     to 1000 g

Formülde yer alan maddeler:

Cetrimid [INN; Ph. Eur.; ASK]- Cetrimidum [Ph. Eur. 4; Ph. Int. III]- Setrimid:

Beyaz veya hemen hemen beyaz renkte, hacim işgal eden, akıcılığı yüksek, karakteristik kokusu olan yanabilir bir tozdur. Su, alkol ve kloroformda serbestçe çözünür; eterde pratik olarak çözünmez. Karbon dioksit'ten arındırılmış sudaki %2.0 a/v çözeltisi çalkalandığında kuvvetle köpürür. Sabun ve diğer anyonik sürfaktanlar, bentonit, iyot, fenilmerküri nitrat ve alkali hidroksitleri ile geçimsizdir. Sulu çözeltileri metallerle reaksiyona girer. ıngiliz Farmakopesi (BP)'ye göre Konsantre Setrimid çözeltisi (Strong Cetrimide Solution BP 1993) %20-40 oranında setrimid ile koruyucu olarak %10'a kadar alkol veya izopropil alkol ya da her ikisini birden içerir. Kullanım için bu konsantre çözeltiden %1'lik sulu çözelti hazırlanır. Hazırlanan bu çözelti otoklavda sterilize edilebilir. Sterilize preparatları açıldıktan sonra 7 gün içinde kullanılmalı, bu süre aşıldığında atılmalıdır. Setrimid kuvaterner amonyum yapılı bir antiseptiktir. Gram-pozitif ve gram-negatif (yüksek konsantrasyonlarda) bakterilere karşı bakterisid etki gösterir. Ancak özellikle bazı Pseudomonas türleri ile Mycobacterium tuberculosis setrimid de dahil kuvaterner amonyum yapılı bileşiklere karşı rezistandır. Setrimid bakteri sporlarına karşı etkisizdir. Antifungal aktivitesi değişkenlik gösterir ve bazı virüslere karşı etkili olabilir. Başta benzalkonyum klorür olmak üzere diğer kuvaterner amonyum bileşikleri gibi deri, yara ve yanıkların yıkanma ve temizlenmesinde kullanılır. Bu amaçla %0.1-1'lik çözeltileri veya %0.5'lik kremleri kullanılır. çözeltileri genellikle daha konsantre hazırlanmış çözeltilerinden seyreltilerek elde edilir. Setrimid çoğu zaman tek başına değil, klorhekzidin ile kombine halde kullanılır. Bu kombinasyon losyon formunda akne tedavisinde yararlı olur. Setrimid ve benzalkonyum klorür, göz damlaları ve sert tip kontakt lenslerin temizliğinde kullanılan çözeltilerin bileşimine de girer; ancak yumuşak kontakt lenslerde aynı amaçla kullanılmamalıdırlar. Ayrıca %1-3 oranında setrimid içeren saç şampuanları seboreik dermatit olgularında kepeğe karşı kullanılır. Setrimid bazı emülsifiyan preparatların bileşimine de girer (Cetrimide Emulsifying Ointment BP 1993).

Setostearil alkol- Cetostearyl alcohol [BP; NF; P.Cx.79]- Lanette(R) O:

Setostearil alkol hafif karakteristik kokulu, beyaz veya soluk sarı renkte mumsu kitle ya da beyaz pulcuk veya granüller halinde bulunur. Isıtıldığında bulanıklık ya da dağılmış partikül içermeyen renksiz veya soluk sarı renkte bir sıvı vererek erir. Suda pratik olarak çözünmez; eterde kolayca çözünür; alkol ve petrol eterinde çözünür. Eritildiğinde sabit yağlar, sıvı parafin ve erimiş lanolin ile karışır. Setostearil alkol esas olarak setil alkol ve stearil alkolden oluşan katı alifatik alkollerin bir karışımıdır. Uygun yağ asitlerinin indirgenmesiyle elde edilir. ıngiliz Farmakopesi (BP) ve Amerikan Ulusal Formüleri (USNF) %90'dan az setil+stearil alkol ve %40'dan az stearil alkol içermemesi gerektiğini belirtir. Setostearil alkol krem, pomat ve diğer topikal preparatlarda sertleştirici ve emülsiyon stabilizatörü olarak kullanılır. Hidrofilik emülsüfiyan maddelerle kombine halde geniş bir pH aralığında stabil kalabilen yağ/su tipindeki emülsiyonların hazırlanmasında yararlı olur. Ayrıca, parafin ile hazırlanan pomatların yumuşatıcı etkisini artırmak üzere de kullanılır. Esasen nonirritan bir madde olmasına rağmen, ana bileşenleri setil ve stearil alkole bağlı aşırı duyarlık reaksiyonları bildirilmiştir.

Likit parafin- Sıvı parafin- Sıvı vazelin- Vazelin likit- Mineral oil [INCI; NF; NF16; USP]- Paraffinum liquidum [INCI; EU]:

Sıvı parafin topikal farmasötik preparatlarda yoğun şekilde kullanılır. Yumuşatıcı özelliğinden faydalanmak amacıyla merhem sıvağlarının bileşiminde yer alır. Yağ/su tipi emülsiyonlarda kullanılır. Tablet ve kapsüllerde lubrikan olarak yer alır. Lubrikan özelliği nedeniyle oftalmik formülasyonlarda da kullanılır. Sıvı parafin, petrolden elde edilen doymuş sıvı hidrokarbonların bir karışımıdır. şeffaf, renksiz, kokusuz ve viskoz bir sıvıdır. Gün ışığında floresans göstermez. Tatsız ve kokusuz bir maddedir, fakat ısıtıldığında hafif bir koku yayar. Su, gliserin ve alkolde pratik olarak çözünmez; benzen, aseton, kloroform, eter, karbon disülfit ve petrol eterinde çözünür. Uçucu ve sabit yağların (hint yağı hariç) çoğu ile karışır. Düşük miktarlarda yüzey aktif madde ilavesi karışma/çözünürlük artışı sağlar. Hava geçirmeyen kaplarda saklanmalı ve ışıktan korunmalıdır.

Purified water, freshly boiled and cooled:

Distile su; içme suyunun distilasyonuyla hazırlanan ve pek çok farmasötik formülasyonda çözücü veya taşıyıcı olarak kullanılan yüksek saflıkta sudur. Berrak ve renksiz bir sıvıdır, kendine özgü koku ve tadı yoktur. Eczacılıkta su denilince distile su anlaşılmalıdır. Distile suyun kullanım süresi sınırlıdır. Her şekilde kullanılmadan önce kaynatılması gerekir. Parenteral preparatlarda kullanılacak suda ek bazı özelliklerin istenmesi nedeniyle bu amaçla enjeksiyonluk su kullanılmalıdır. Ayrıca daha ucuz ve kolay elde edilebilmesi nedeniyle kullanımına izin verilen farmasötik preparatlarda distile su yerine deiyonize su da kullanılabilir. Bu formülasyonda suyun kaynatılıp soğutulması işlemi; su içerisinde erimiş olarak bulunan oksijeni uçurup formülü okside olmaktan kurtarmak amaçlıdır.

Formülün hazırlanması:

Düşük ısıda ayarlanmış su banyosunda setostearil alkol eritilir ve aynı ısıya getirilen sıvı parafin eklenir. Bu arada taze olarak kaynatılmış ve soğutulmuş distile su içerisinde setrimid çözülerek eşit sıcaklıkta yağ fazına eklenir. Karışım su banyosundan alınır, oda sıcaklığına gelene kadar karıştırılmak suretiyle formül hazırlanır. Bu bileşime tampon fosfatı ilave edilebilir. Setrimid % 0,5 , 1, 2 oranlarında kullanılabilmektedir. Preparat uzun süreli kullanılmamalıdır.

ıyi bir hafta dileğiyle…

Kaynak:

1-British Pharmaceutical Codex. Eleventh edıtıon

2- RxMediaPharma®2016 ınteraktif ılaç Bilgi Kaynağı.  

Uzm.Ecz.Ahmet Nezihi Pekcan
Pekcan eczanesi - Konya
pekcanecz@gmail.com
Tel: (332) 3520657
http://www.majistralformul.com/