Makale & Formül

Yüz, göğüs ve kollarda görülen lekelerin tedavisi

Değerli Meslektaşlarım hatırlayacağınız gibi, daha önce yayınlamış olduğum, ciltte leke tedavisinde kullanılan hidrokinon, deksametazon ve retinoik asit içeren ve klingman’ın üçlü depigment formülü adını alan preparata göre etkisi daha yavaş seyreden, ancak birkaç aylık tedavi sürecinde oldukça iyi sonuçlar veren, etkili bir formülü beraberce inceleyeceğiz.

Formülde etkin madde olarak yer alan Azeleik asit topikal uygulandığında, kloazma (Yüzde ve diğer bölgelerde, deri üzerinde düzensiz şekil ve büyüklüğe sahip koyu kahverengi lekelerin varlığı ile karakterize melanoderma veya melazma; renkli yama benzeri bu lekeler gebelik maskesi olarak da adlandırılırlar ve çoğu zaman gebelik veya oral kontaseptif kullanımı ile ilişkilidirler.), toksik melanoderma (Deride aşırı miktarda melanin veya gümüş ve demir gibi metallerin birikmesine bağlı olarak ortaya çıkan anormal kararma.) ve lentigo maligno (Genellikle yüz, göğüs ve kollarda görülen ve her zaman iyi huylu olan renkli lekelenmeler.) gibi çeşitli hiperpigmentatif bozuklukların tedavisinde etkilidir.

Azelaik asit, non-toksik, teratojenik ve mutajenik olmayan, tirozinaz enzimini inhibe edici etkisi vardır. Bu enzim ve doğal substrat tirozin, DOPA'yı melanine dönüştürmekten sorumludur.

Azeleik asit % 15 konsantrasyonda kullanılır, bu oran hiperpigmental dermatozlarda etkilidir, yan etki yoktur.  Ayrıca malign melanomaya karşı % 15 krem formlarında kullanılır.

Rp.

Acido azelaico                                  15 %

Alcohol cetilico                                  3 %

Tween 80                                            5 %

Lauril sulfato sodico                        10 %

Lauril sulfato monoetanolamino     10 %

Aceito de oliva                                     2 %

Vitamina C                                            1 %

Aqua destilada c.s.p.                       100 ml

Formülde yer alan maddeler:

Azelaik asit- Lepargilik asit- Nonandioik asit- Acido azelaico [INN]- Azelainsäure [INN; DAC 1997]:

Monoklinik prizmatik iğneler şeklinde kristal toz görünümde olup, kaynar suda ve alkolde çok çözünür. Azelaik asit akneye karşı topikal olarak kullanılan dikarboksilik yapıda bir ilaçtır. %20'lik krem formunda Acne vulgaris'in tedavisinde kullanılır. Azelaik asit'in akne tedavisinde, özellikle Propionibacterium acnes ve Staphylococcus epidermidis başta olmak üzere, aerobik ve anaerobik organizmalardaki hücresel proteinlerin sentezini inhibe ettiği düşünülmektedir. Azelaik asit aerobik organizmalar üzerindeki etkisini oksidoredüktaz enzimlerin bir çoğunu reversibl olarak inhibe ederek gösterir. Bu enzimlerin başlıcaları 5-a-redüktaz, DNA polimeraz, tiyoredoksin redüktaz, tirozinaz ve solunum zincirindeki mitokondriyal enzimlerdir. Anaerobik organizmalardaki glikoliz olayı da ilaçla kesintiye uğrar. Azelaik asit, stratum corneum'un kalınlığını veya keratohiyalin yapımını azaltarak mikrokomedon oluşumunu azaltabilir. Sebum salgılanmasını etkilemediği gibi, direkt antienflamatuvar etkisi de yoktur. Azelaik asit, malignant melanoma, lentigoma ligna ve melasma gibi hiperpigmantasyonla karakterize olgularda da başarılı bulunmuştur. Azelaik asit oral ve intravenöz yoldan kullanılır. Azelaik asit deriye topikal olarak uygulanır. In vitro olarak insan derisine bir kez uygulandığında, stratum corneum tabakasından yaklaşık %3-5 penetre olur. Topikal olarak uygulanan dozunun yaklaşık % 4 kadarı sistemik absorbsiyona uğrar. Topikal olarak uygulandığında deride ihmal edielebilecek düzeyde metabolize edilir. Azelaik asit emziren annelerde dikkatle kullanılmalıdır. Invitro çalışmalar azelaik asidin anne sütüne geçebileceğini göstermiştir. Ancak, topikal uygulanan azelaik asidin az bir miktarı sistemik dolaşıma geçtiğinden anne sütüne geçişinin önemli bir etki yapacağı düşünülmemektedir. Azelaik asit 15-30°C'deki oda sıcaklığında saklanmalıdır. Dondurulmamalıdır.

Setil alkol- Hekzadesil alkol- Lanette 16- Cetyl alcohol [BP; INCI; NF]- Lanette(R) C- Palmityl alcohol:

Setil alkol topikal farmasötik preparatlarda yumuşatıcı, su absorblayıcı, sertleştirici ve emülsüfiyan olarak kullanılır. Supozituvarlarda erime derecesini yükseltmek ve geciktirilmiş salım yapan katı dozaj şekillerinde geçirgen özellikte bariyer tabaka oluşturmak amacıyla kullanılır. Setil alkol'ün aşırıduyarlık reaksiyonlarına neden olabileceği bildirilmiştir. Ancak bu durum setil alkol'ün kendisinden çok içerdiği safsızlıklardan kaynaklanır. Setil alkol aslında başta setil alkol olmak üzere katı alifatik alkollerden oluşan bir karışımdır. Amerikan Ulusal Formüleri (USNF), %90'dan az olmayan oranda setil alkol ve geri kalan kısmın benzer alkollerden oluşması gerektiğini belirtir. Beyaz renkte yağlı bir kitle, toz, pulcuklar, küçük tanecikler ya da granüller halinde bulunur. Karakteristik hafif bir kokuya sahiptir. Suda pratik olarak çözünmez; alkol (%95) ve eterde kolayca çözünür. Eritildiği zaman; bitkisel ve hayvansal yağlar, sıvı parafin ve erimiş lanolin ile karışır.

Polisorbat 80- Polyoxyethylene 20 oleate- Sorbimacrogol oleate 300- Sorethytan 20 monooleate:

Polisorbatlar, stabil yağ/su tipinde farmasötik emülsiyonların hazırlanmasında emülsüfiyan olarak kullanılan noniyonik yüzey aktif maddelerdir. Esansiyel yağlar ve yağda çözünen vitaminlerin (A, D ve E vitaminleri gibi) de yer aldığı çeşitli maddeler için çözünürlük artırıcı olarak kullanılırlar. Oral ve parenteral süspansiyon şeklindeki formülasyonlarda ıslatıcı ajan olarak da kullanılmaktadırlar. Polisorbat 20, 40, 60, 65 ve 80'in total polisorbat esterleri olarak ifade edilen tahmini kabul edilebilir günlük maksimum alım miktarı vücut ağırlığının kg'ı başına 25 mg olarak bildirilmiştir. Polisorbat 80, sorbitol ve anhidritlerinin kısmi oleik esterlerinin bir karışımıdır. Sorbitol ve anhidritlerinin her molü yaklaşık 20 mol etilen oksit ile kopolimerize halde bulunur. Hafif karakteristik kokulu, berrak, sarımsı ya da kahverengi-sarı renkte yağlı bir sıvıdır. Su, alkol, etil asetat ve metil alkolle karışır. Pratik olarak sıvı parafin ve sabit yağlarda çözünmez. Polisorbatlar elektrolitler, zayıf asit ve bazların varlığında stabildir. Kuvvetli asit ve bazlar sabunlaşmalarına neden olabilir.

Sodyum lauril eter sülfat- Sodyum lauril sülfat- Natriumdodecylsulfat [ASK; IUPAC; Ph.Eur.]:

Sodyum lauril sülfat farmasötik formülasyonlar ve kozmetik ürünlerde anyonik yüzey aktif madde olarak kullanılır. Asit ve alkali ortamlarda etkili bir deterjan ve ıslatıcı ajandır. Tıbbi şampuanlarda, diş patlarında ve cilt temizleyici preparatlarda da kullanılır. Parenteral preparatlarda kullanılmaz. Deri, gözler, mukoza membranları, üst solunum yolu ve midede irritasyona neden olabilir. Seyreltik sodyum lauril sülfat çözeltilerine uzun süre maruz kalındığında deride kuruma ve çatlama meydana gelebilir; temas dermatiti gelişebilir. Uzun süre inhale edilirse akciğerlere zarar verebilir. Sodyum lauril sülfat alkil sülfatların bir karışımıdır. ıngiliz Farmakopesi (BP)'ye göre %85'den az olmayan oranda sodyum alkil sülfatları içeren bir karışım olup en fazla %8 oranında sodyum klorür ve sodyum sülfat içerir. Hafif karakteristik kokulu, beyaz ya da açık sarı renkte toz ya da kristaller halinde bulunur. Suda opalesan bir çözelti vererek 1:10 oranında çözünür; alkolde kısmen çözünür; kloroform ve eterde pratik olarak çözünmez. Sodyum lauril sülfat normal koşullarda stabil bir maddedir. Ancak pH 2.5 ya da altındaki çözeltilerinde hidroliz olarak lauril alkol ve sodyum bisülfat meydana gelir. Katyonik yüzey aktif maddelerle reaksiyona girer ve aktivitesi düşer. pH'sı 9.5-10 arasında olan sulu çözeltileri çelik, bakır, pirinç, bronz ve alüminyumu aşındırabilir. Alüminyum, kurşun, kalay ya da çinko gibi çok değerli metal tuzları, bazı alkaloit tuzları ve pH 2.5'un altındaki asitlerle geçimsizdir. Kurşun ve potasyum tuzlarıyla çöker.

Aceite de oliva- Oleum olivarum- Olivae oleum virginale- Olive (olea europaea) oil:

Zeytinyağı (Oleum olivae) olgun meyvelerin sıkılmasıyla elde edilir. Hafif basınçla elde edilen yağ birinci kalitedir; eczacılıkta ve yemeklik yağ olarak kullanılır. Daha yüksek basınç uygulanarak elde edilen yağ ise sabun sanayisinde kullanılır. Zeytinyağının bileşiminde oleik asit, palmitik asit, stearik asit ve E vitamini bulunur. Zeytinyağı tıbbi yönden laksatif ve kollagog etkilidir. Eczacılıkta yağlı enjektabl preparatların hazırlanmasında çözücü olarak kullanılır. Halk arasında yaprakları kan şekerini, gövde ve dal kabukları ise tansiyon düşürücü olarak kullanılmaktadır. Topikal olarak yumuşatıcı ve enflamasyonlu yüzeyleri rahatlatıcı etki gösterir. Ekzema ve psoriyazis gibi hastalıklarda deride oluşan kabukları ve genelde cildi yumuşatmak için kullanılır. Kulak kirlerini yumuşatmak amacıyla da kullanılmaktadır. Dahilen besleyici ve hafif laksatif etkilidir. Feçesi yumuşatmak amacıyla rektal enjeksiyon şeklinde (» 32 °C'de 100-500 ml) uygulanabilir. Zeytinyağı depo etkili parenteral formülasyonların bileşimine de girer. Bu tür enjeksiyonluk yağlı süspansiyonlarda taşıyıcı olarak kullanılır. Ayrıca, liniment, pomat, flaster ve sabunların hazırlanmasında kullanılır.

Askorbik asit (Vitamin C)- Acide ascorbique [DCF ;FP; INN]- Ascorbinsäure [ASK; INN; Ph.Eur.]:

Askorbik asit (Vitamin C) Citrus türleri (limon, portakal gibi) ve yeşil biber gibi meyve ve sebzelerde bulunan suda çözünür bir vitamindir. Askorbatın muhtelif tuzları mevcuttur. Sodyum askorbat askorbik asit sodyum tuzudur. Askorbik asit serbest radikalleri etkisiz hale getiren bir antioksidandır ve bu bakımdan E vitamini veya beta-karotenden daha etkin olduğu düşünülmektedir. Vücuttaki dokuların sağlıklı durumlarının sürdürülmesi, özellikle doku onarımı ve kollajen yapımı için gerekli bir vitamindir. Vücutta endojen olarak sentezlenemediği için diyetle yeterince alınmaması skorbüt hastalığına yol açar. C vitamini halen en çok beslenme desteği olarak kullanılır. Ayrıca, idiyopatik methemoglobineminin ve deferoksamin ile birlikte kronik demir zehirlenmesinin tedavisinde kullanılmaktadır. Soğuk algınlığı, diş eti enfeksiyonları, akne, depresyon, fertilite ve benzeri değişik hastalıklara karşı kullanılmasına rağmen bu endikasyonlardaki etkinliği kanıtlanmamıştır. Askorbik asit (Vitamin C) kokusuz veya çok hafif kokulu renksiz kristaller halinde ya da beyaz veya sarımsı beyaz renkte kristalize toz halinde bulunur. Hava ve nemden etkilenerek renklenir. ıngiliz Farmakopesi (BP)'ye göre: Suda serbestçe çözünür; alkolde çözünür; pratik olarak kloroform ve eterde çözünmez. Amerikan Farmakopesi (USP)'ye göre: Suda 1:3 ve alkolde 1:40 oranında çözünür. Kloroform ve eterde çözünmez. %5'lik çözeltisinin pH'sı 2.1-2.6 arasında değişir. Enjektabl çözeltisinin pH'sı BP'ye göre 5.0-6.5 ve USP'ye göre 5.5-7.0 arasında olmalıdır. Askorbik asit çözeltileri hava etkisiyle hızla bozunur. Depigment etkisi klinik açıdan tartışmalıdır.

Formülün hazırlanışı:

Bir cam beherde azeleik asit, tween 80, sodyum lauril sülfat ve lauril sülfat monoetanolamin  hesaplı miktarda hafif ısıda su banyosunda distile suda eritilir. Bir başka beherde setil alkol zeytinyağı içerisinde yine hafif ısıda su banyosunda çözündürülerek yağlı faz hazırlanmış olur. Cam bagetle karıştırarak yağ fazının üzerine aynı ısıdaki su fazı içeren çözelti eklenir ve soğumaya bırakılır. Bu arada toz halindeki C vitamini yavaş yavaş emülsiyon üzerine eklenerek beyaz renkte bir emülsiyon elde edilerek formül tamamlanır.

ıyi bir hafta dileğiyle…

Kaynak:

1- La Formulacion Magistral en la Oficina de Farmacia valencia, 2.^a Parte, 1985

2-RxMediaPharma^®2017 ınteraktif ılaç Bilgi Kaynağı.  

Uzm.Ecz.Ahmet Nezihi Pekcan
Pekcan eczanesi - Konya
pekcanecz@gmail.com
Tel: (332) 3520657
http://www.majistralformul.com/