Makale & Formül

Değerli meslektaşlarım; bu hafta Amerika’da reçete edilen lokal anestezik amaçla kullanılan jel formunda bir preparatı beraberce inceleyeceğiz.

Bilindiği gibi jel’ler partikül büyüklüğü kollidal boyutlara yaklaşan veya ulaşan çözünmemiş durumdaki hidrate bir ilacın sulu ortamdaki süspansiyonu olarak tanımlanır. Kolloid bir dispersiondaki daneler veya moleküller dispersion ortamını aralarına tamamen sıkıştırırlarsa sıvı, yarı katı hale geçer. Bu hale gel hali denir. Yapımında doğal (kitre zamkı, pektin, agar), sentetik veya yarı sentetik zamklar (metil selüloz, karboksi metil selüloz, karbopol) kullanılır. Dermatolojik, oftalmik, dental ve vajinal kullanıma özel tipleri mevcuttur. Lokal anestezikler, başta sinir lifleri olmak üzere bütün ekzitabl hücrelerde (kalp kası, çizgili kas, düz kas, vb.), onların depolarize edilebilme (uyarılabilme) özelliğini ve depolarizasyon dalgasının yayılmasını geri dönebilir olarak, kısmen veya tamamen ortadan kaldırırlar. Lokal anesteziklerin bu etkileri membranda sodyum kanallarının açılmasını engelleyerek içe yönelik hızlı sodyum akımını azaltmalarına bağlıdır. Ağrılı uyarıların periferden santral sinir sistemine iletimini geçici olarak engellemelerinin (lokal anestezik etki) altında yatan mekanizma budur.

Formül;

Lidocaine HCL                                                        4 g

Epinephrine HCL 1:1000 injection                    50 ml

Tetracain HCL                                                       0,5 g

Methylcellulose 1500 mPa                                     10 g

0,9% Sodium Choloride Solution with Parabens   qs   100 ml

Formülde yer alan maddeler;

Lidokain- Lignokain- Lignocaine- Lidocainum;

Lidokain yaygın olarak kullanılan bir antiaritmik ve lokal anesteziktir. Lidokain beyazdan sarıya çalan renkte karakteristik kokulu kristal bir tozdur. Erime derecesi 66-70° C arasında değişir. Pratik olarak suda çözünmez; alkol,kloroform veya metilen klorürde çok çözünür; eterde serbestçe çözünür; yağlarda çözünür. Lidokain, pirilokain ile erime noktası her iki bileşende n daha düşük olan bir karışım oluşturur. Bu ötektik karışım topikal dozaj formlarında kullanılır. Lidokain çözeltisine 1:200.000 ile 1:100.000 adrenalin eklenmesi, ilacın vasküler absorbsiyonunu yavaşlatır ve etkisinin uzamasını sağlar. Mukoz membranlara topikal olarak uygulandığında etkisi 1-2 dakika içinde başlar ve 30-60 dakika kadar devam eder.

Epinefrin hidroklorür- Adrenalin hidroklorür- Suprarenin hidroklorür;

Adrenalin krem-beyaz renkte, kokusuz, kristal toz veya granülsü yapıdadır. Hava ve ışık etkisiyle kararır. ıngiliz Farmakopesi (BP)'ye göre suda az çözünür; pratik olarak alkol ve eterde çözünmez. Adrenalin mineral asit, sodyum ve potasyum hidroksit çözeltilerinde çözünür; ancak amonyak ve alkali karbonat çözeltilerinde çözünmez. Amerikan Farmakopesi (USP)'ye göre suda ve alkolde hafifçe çözünür; kloroform ve eterde, sabit ve uçucu yağlarda çözünmez. Sudaki çözeltileri turnusole karşı alkali reaksiyon gösterir. Nötr ve alkali çözeltileri stabil değildir ve ışık etkisiyle hızla kırmızı renge dönüşür.

Adrenalin (epinefrin) terapötik uygulamaları olan endojen bir katekolamindir. Endojen adrenalin esas olarak adrenal medullada noradrenalin'den oluşturulur. Adrenalin enjeksiyon, inhalasyon veya göze topikal olarak uygulanır; eksojen adrenalin'in etkileri endojen adrenalin ile aynıdır. Diğer bir kullanımı diyagnostik amaçlarla göze topikal olarak uygulanmasıdır. Ayrıca, etki sürelerini uzatmak için lokal anestezik ilaç çözeltilerinin bileşimine de girer. Adrenalin (epinefrin)'in hedef organlar üzerindeki etkileri oldukça komplekstir. Ter bezleri ve yüzdeki arterler dışında tüm vücutta hem a hem de b reseptörler üzerinde güçlü etki gösteren bir agonisttir. Deriye ya da muköz membranlara topikal olarak uygulandığında arteriyollerin büzülmesine neden olarak, uygulandığı bölgede küçük kan damarlarında vazokonstriksiyon ve hemostaz oluşturur.

Ametokain- Pantokain- Tetrakain- Tetracaine- Tetracainum;

Katı mumsu, beyaz veya hafif sarı, suda zor çözünen, alkol, eter ve kloroformda çözünen tetrakain, ester yapılı ve uzun etkili bir lokal anesteziktir. Diğer lokal anesteziklere göre en toksik lokal anestezik ilaç olarak kabul edilir. Bu preparatlar tipik olarak larenks, trakea veya özofagus incelenmeleri öncesi larenks ve özofagus reflekslerinin önlenmesi ve lokal analjezi için kullanılırlar. Ayrıca, Herpes labialis'in neden olduğu ağrının palyatif olarak önlenmesi için de kullanılabilir. Güçlü bir lokal anestezik olan tetracain, krem ve merhem formunda topikal olarak kullanılır. Diş Hekimliğinde oklüzyon tedavisinde Tetracain %4 ve %1,5 oranlarında karbomer jeli içerisinde hazırlanmaktadır. (Oklüzyon; çiğneme sisteminin kas sinir (neuromuscular) kontrolü ile oluşan karşıt dişler arasındaki herhangi bir temas ya da temasların varlığı olarak tanımlanır.) Isı ve ışıktan korunarak saklanmalıdır.

Metilselüloz- Cellulose methyl ether- Methylcellulose- Methyl ether cellulose- Cologel;

Sellulozon OH grubuna metil eter şeklinde bağlıdır. Metilselüloz oral ve topikal farmasötik preparatlarda sıklıkla kullanılan bir yardımcı maddedir. Metilselüloz uzun zincirli sübstitüe bir selüloz türevidir. Beyaz ya da sarımsı beyaz renkte, higroskopik özellikte, kokusuz, fibröz, granüller ya da toz halinde bulunur. Sıcak su, susuz alkol, aseton, kloroform, eter ve toluende pratik olarak çözünmez; soğuk suda kolloidal bir dağılım vererek çözünür. Glasiyal asetik asit ve eşit hacimlerde alkol-kloroform karışımında da çözünür. Sudaki %1'lik çözeltisinin pH'sı 5.5-8.0 arasındadır. Metilselüloz çözeltileri oda sıcaklığında pH 3-11 arasında stabildir. Ancak pH 3'ün altında viskozitesi düşer. çözeltileri ısıtıldığında viskozitesi jelleşme meydana gelince düşme gösterir. Metilselülozun klorkrezol, civa klorür, rezorsinol, tannik asit, gümüş nitrat, setilpiridinyum klorür, para-aminobenzoik asit, hidroksibenzoatlar ve fenol ile geçimsizlik gösterdiği bildirilmiştir. Metilselülüz çözeltilerine yüksek miktarlarda elektrolit ilavesi metilselüloz müsilajının viskozitesinin artmasına neden olur. Ancak çok yüksek konsantrasyonlarda elektrolit ilavesinde metilselüloz tamamen çökebilir. Yüksek miktarda göz ve deride iritasyon yapar.

Sofra tuzu- Sodium chlorure- Natrium chloratum- Natrii hydrochloridum;

Sodyum klorür renksiz kübik kristaller veya beyaz kristal yapıda bir toz halinde bulunur. Sodyum klorür'ün 1 g'ı yaklaşık 17.1 mmol sodyum ve klor içerir. Sodyum klorür'ün 2.54 g'ı yaklaşık 1 g sodyuma eşdeğerdir. Suda 1:2.8, kaynar suda 1:2.7 ve gliserinde 1:10 oranında çözünür; alkolde hafifçe çözünür; pratik olarak susuz alkolde çözünmez. %0.9'luk çözeltisi izo-osmotiktir. Sodyum klorür dahil bazı sodyum tuzlarının çözeltileri zaman içinde beklemeye bağlı olarak cam kaplardan partikül ayrılmasına neden olabilir. Bu gibi partikülleri içeren çözeltiler kullanılmamalıdır. %0.9'luk sodyum klorür çözeltisi fiyolojik tuzlu su (physiological saline) veya kısaca saline olarak da bilinir.

Formülün hazırlanması;

Epinefrin solüsyonu içinde lidokain ve tetrakain çözülür.  Bu çözeltiye yaklaşık 90 ml'lik bir hacme tamamlanacak şekilde az miktarda paraben içeren % 0,9 sodyum klorid çözeltisi ilave edilir. Steril kap içine, 0,22 mm'lik bir steril filtre içinden geçirilen bu çözelti üzerine sürekli karıştırılarak methylcellulos serpilir. Preparatı 100 ml 'lik bir hacme tamamlamak için paraben içeren % 0,9 sodyum klorid çözeltisi 100 ml ye tamamlanacak şekilde ilave edilerek iyice karıştırılır. Preparat 3 ila 1,5 ml içeren miktarlarda şırıngalar içerisinde paketlenmelidir. Ancak asla ı.M ve ı.V olarak uygulanmamalı sadece lokal olarak uygulanmasına dikkat edilmelidir.

Kullanım;

özellikle çocuklarda, laserasyon (Yırtılma; yaralanma) tamiri için topikal anestezi amacı ile kullanılır. Preparat buzdolabında küçük miktar içeren ambalajlarda muhafaza edilmelidir. Oda ısısında stabil olan çözelti buzdolabında 4 hafta saklanabilir. Geleneksel TAC çözeltileri sıvı formda cilt üzerine yayılır ve daha sonra yara yüzeyi üzerinde bantlanmış bir pamuk ya da gazlı bez tamponu kapatılarak uygulanmalıdır. Bu uygulamadan önce cilt yüzeyi povidon-iyot gibi bir antiseptik madde ile temizlendikten sonra jel uygulanır. Jel yaklaşık 15 dakika boyunca ya da yeterli anestezi elde edilene kadar yara bölgesinde beklemeye bırakılır. Jel daha sonra yavaşça yumuşak sabun ve su ile çıkarılır.

ıyi bir hafta dileğiyle…

Kaynak;

Allen’s Compounded Formulations

The Complete U.S. Pharmacist Collection

Tel: (332) 3520657

Fax: (332) 3512816

a.pekcan@eczacininsesi.com

http://www.majistralformul.com/