Makale & Formül

Değerli Meslektaşlarım bu hafta Amerika’da veterinerlikte kullanılan, hayvanların ciltlerinde oluşan küçük kesik, çizik, sıyrık ve aşınmalarında oldukça etkili bu preparatı beraberce inceleyeceğiz.

Amerika’da özellikle insan yaşam kalitesini artırmada kullanılan refakatçi pet hayvan yetiştirme çabaları sürerken diğer taraftan da  hayvan sağlığında yapılan çalışmalar önem kazanmaktadır. ülke genelinde hayvanat bahçelerinde yaşayan fil, yılan, egzotik kuşlar gibi hayvanlar içinde veteriner ve eczacılar yenilikçi bir yaklaşımla ortak çalışmalar sürdürmekteler. Yine ülkede bazı eczaneler son birkaç yıl içerisinde sadece veteriner ilaçlar üzerinde yoğunlaşıp eczanelerinde değişik preparatlar bulundurmaya başlamışlardır.

ülkemizde ne yazık ki veteriner tababette kullanılmak üzere eczanelerde majistral formülasyon hazırlama konusunda kaynak oluşturabilecek yeterli bir çalışma bulunmamaktadır.

Formülümüze dönecek olursak;

Coal Tar Topical Solution USP         15 ml

Lanolin USP                                      30 g

Resorcinol USP                                 10 g

Liquefiled Phenol USP                       7 ml

Hydrophilic Petrolatum U                 60 g

White Petrolatum USP       qs          454 g

Formülde yer alan maddeler:

Kömür Katranı- Goudren de Houille- Coal tar- Pix Carbonis- Pix Lithanthracis- Steinkohlenteer;

Maden kömürünün kuru distilasyonu ile hazırlanır. Naftaline benzer kokusu, yakıcı lezzeti vardır. Siyaha yakın renkte yoğun sıvıdır. Hava ile temasta katılaşır. Suda hafifçe çözünür. Kloroform ve benzende çözünürken, alkol ve eterde kısmen çözünür. Yoğunluğu hava etkisi ile yavaş yavaş artar. Parlak isli bir alevle yanar. Doymuş çözeltisi turnusole karşı alkali reaksiyon verir. Kömür katranı, kepek ve psoriyazisin yanı sıra saç bitlerini öldürmek ve uzaklaştırmak için kullanılan tıbbi şampuan, sabun ve pomatların bileşimine girer. Kömür katranının kuru distilasyonu ile hazırlanan çözünür ekstreleri (%2) de kepek tedavisinde kullanılır. Katranlar ve katran yağları epidermisin kalınlığını azaltırlar. Antiprüritiktirler ve zayıf antiseptik etki gösterirler. Topikal olarak ekzema, psoriyazis, kepek, seboreik dermatit ve diğer cilt hastalıklarının tedavisinde kullanılırlar. Kömür katranı preparatlarının yerini büyük ölçüde odun katranları almıştır. Ultraviyole ışığı psoriyazis tedavisinde kömür katranının etkinliğini artırır. Bazı odun katranları ekspektoran preparatlarının bileşimine girer. Katran homeopatik tıpta da kullanılmıştır.

Lanoline-Graisse de laine-Adeps lanae-Rafine yün yağı-Lanae cera-Lanoleine T.K.

Koyun yününden elde edilir. Açık sarı renkte ve merhem kıvamındadır. Eter, petrol eteri, kloroform ve kaynar mutlak alkolde çözünür. Ağırlığının iki misli su alır. Emülgatördür. Su/yağ emülsiyonu yapar. Susuz halde kıvamı oldukça serttir. Su ilavesi ile hamurumsu bir yapı oluşur. Ağırlığınca su emer. Cilt tarafından kolayca emilir ve kokusuzdur. Sıvağ olarak kullanılır.

T.K. nin lanolinum adı ile aldığı sıvağ ise 13 k. Lanolin 3 k. Mayi parafin ve 4 k. Su ihtiva eder. 

Dibromsalicylii-Resorcine-Dioksibenzol-Rezorsin;

Beyaz kristal bir madde olup, karekteristik bir kokusu vardır. Rengi hava ve ışık etkisiyle kırmızıya dönüşür. Yakıcı bir tadı vardır. 1 k. Su ve 1 k. alkolde, ayrıca eter, gliserin ve benzende çözünürken kloroformda çözünmez. Asetanilid, kafur, kloralhidrat, mentol ve fenol ile geçimsizdir. Rezorsin antiseptik ve dezenfektan olarak kullanılır. Haricen (pomat % 10-20, solüsyon %0,1) psoriazis, akne, sebore, ekzema ve diğer deri hastalıklarında kullanılır. çok geniş satıhlara tatbikten kaçınılmalıdır. M.D. 0,50-1,5 g. dır.

Fenik asit- Fenil alkol- Acid carbolique- Phenolum:

Fenol renksiz ya da açık pembe veya soluk sarı renkte, nem çekici, bekledikçe kararan, karakteristik kokulu sivri uçlu kristaller ya da kristal kümeleri halinde bulunur. Amerikan Farmakopesi (USP) uygun stabilizan ajan eklenmesine izin verir. Amerikan Farmakopesi (USP)'ye göre: Suda 1:15, sıvı parafinde 1:70 oranında çözünür; alkol, kloroform, eter, gliserol ve uçucu yağlarda çok çözünür. 1g fenol'ün sudaki çözeltisi berraktır ve turnusole karşı nötral veya asit reaksiyon verir. Alkali tuzları ve noniyonik sürfaktanlarla geçimsizdir. Fenol en eski antiseptik-dezenfektanlardan biridir. Günümüzde antiseptik olarak pek kullanılmamaktadır. Lokal anestezik ve analjezik etki de gösterir. Diş ağrılarına karşı topikal analjezik olarak kullanılan preparatların bileşimine girer. Benzokain ve etanol ile kombine halde diş ağrısı, aftöz ülser (aftöz ülser tedavisinde tek başına güvenli bulunmamıştır), herpes labialis, diş cerrahisi ile ilgili küçük girişimler, ağız ve diş etlerinde protez ve dolguların neden olduğu hafif zedelenme ve tahrişlere karşı topikal olarak uygulanır. %0.5-%1'lik çözeltileri kaşıntıya karşı kullanılır. Kafurlu fenol (camphorated phenol) fenol, kafur ve sıvı parafin içeren lokal anestezik etkili bir preparattır ve diş ağrısına karşı kullanılır. Fenol, kafur ile kombine halde böcek ısırmaları, güneş yanığı dahil küçük yanıklar, hafif cilt zedelenmeleri ve diğer cilt tahrişlerinde görülen hafif ağrı ve kaşıntıya karşı etkilidir. Düşük konsantrasyondaki çözeltileri topikal dezenfeksiyon için de kullanılır. %5'lik çözeltisi vücut salgılarının dezenfeksiyonunda kullanılmıştır. Yağlı fenol çözeltileri (Oily Phenol Injection, BP 1993) iç hemoroidlerin tedavisi için analjezik sklerozan olarak kullanılır. Bu amaçla iç hemoroidlerin çevresindeki dokuya enjekte edilir. Sulu çözeltilerinden hidrosel tedavisind e sklerozan olarak yararlanılır. Fenol %3-4'lük çözeltileri halinde nörolitik olarak kullanılmıştır.

DİKKAT! Fenol dahilen şiddetli korozif bir zehirdir. Asla yutulmamalıdır. Deriden veya mukozalardan absorbe olarak sistemik toksisiteye neden olabilir. Bu bakımdan absorbsiyonu önleyecek uygun önlemler alınmalıdır. Fenol buharlarının deriden ve akciğerlerden absorbsiyonu da sistemik toksisiteye neden olabilir. Gram-pozitif ve gram-negatif bakterilere, mikobakterilere ve bazı mantarlara karşı antiseptik ve dezenfektan etki gösterir. Sporlara karşı etkisi çok yavaş ve yetersizdir. Belirli bazı virüslere karşı da etkilidir. Asidik çözeltilerde etkinliği artar. %1 konsantrasyona kadar sulu çözeltileri bakteriyostatik, daha konsantre çözeltileri bakterisit etki gösterir. Fenol etkisini bakterilerin ve fungusların sitoplazma membranının geçirgenliğini artırak gösterir. Fenol sadece topikal olarak uygulanır.

Hydrophilic Petrolatum USP- Sarı vazelin- Yumuşak sarı parafin- Vaselinum flavum- Vaselinum flavum ;

Kolesterol, stearil alkol, beyaz balmumu içerir. Susuz, absorpsiyon özellik taşıyan  su emme yeteneğine sahip iyi bir yumuşatıcıdır.

Beyaz vazelin- Paraffinum album- Vaseline- Vaseline blanche- White soft paraffin;

Vazelin Eczacılıkta farmasötik preparatlarda yardımcı madde olarak kullanılır.

Beyaz vazelin olarak bilinen yumuşatıcı özellikte bir merhem sıvağıdır. Vazelin deriye topikal olarak uygulanır. Deriden kolayca absorbe olmaz. Cilt üzerinde nemlendirici etki gösterir. Böylece cildin canlanmasına yardımcı olur. Sarı vazelinin beyazlatılması ile elde edilir. Kokusuz ve tatsızdır. Vazelin (beyaz yumuşak parafin) yumuşak sarı parafin'in beyazlatılmasıyla elde edilir. Amerikan Farmakopesi (USP)'ye göre bileşimine uygun bir stabilizan katılabilir.

Formülün hazırlanması

Formülde yer alan her bir madde miktarı dikkatle hesaplanır. Rezorsinol yavaş yavaş kömür katranı içerisine ilave edilerek karıştırılır. Buna sırasıyla yaklaşık 10 g hidrofilik vazelin, lanolin ve geri kalan hidrofilik vazelin ilave edilir. Hesaplanmış sıvı fenol ve arkasından yeter miktarda beyaz vazelin ilave edilerek homojen bir karışım elde edilene kadar cam havanda karıştırılır.

Cesur ve Herkülün anısına …

ıyi bir hafta dileğiyle…

Kaynak:

Allen’s Compounded Formulations.

American Pharmaceutical Association Washington, D.C.

Uzm.Ecz.Ahmet Nezihi Pekcan
Pekcan eczanesi - Konya
pekcanecz@gmail.com
Tel: (332) 3520657
http://www.majistralformul.com/