Makale & Formül

BÖLÜM II

STERİLİZASYON-DEZENFEKSİYON VE ASEPTİK ÇALİŞMA

2-Yaş ısı ve bakterisid yardımı ile sterilizasyon.

        Isıya hassas maddelere zarar vermeden sporları öldürmek için kullanılan farmakopelerce de kabul edilmiş bir yöntemdir. Sterilizasyonu yapılacak madde Klorkrezolün suda yüzde 0,2 a/h solüsyonunda veya Fenilmerküri  Borat veya Nitrat’ın suda yüzde 0,002 a/h çözeltisinde eritilir veya süspansiyon haline konur. çözelti kaplara taksim edilerek kaplar kapatılır. ıçindeki çözelti miktarı 30 ml.yi geçmeyen kaplar 98 C ila 100 C de otuz dakika, 30 ml’yi geçen kapların 98 C ila 100 C ‘de otuz dakika kalmış olmasını temin için daha uzun zaman kaynar bir su banyosu içinde veya ana kaplarına konmadan evvel solüsyonlar geri çeviren bir soğutucu altında yarım saat ısıtılır.

3-Kuru ısı ile sterilizasyon.(Etüv ile sterilizasyon)

        Sıcak kuru hava ile sterilizasyon yapan aletlere fırın(etüv) adı verilir. Sterilizasyon süresi oldukça uzundur. Sporları sıcak kuru hava ile öldürmek için yaklaşık 140 C’de 3 saat tutmak gerekir. Kuru hava ile tüm bakterileri öldürmek mümkün olmadığından bugün çok kullanılmamaktadır.

Sıcak hava fırınlarında madde ve malzemeler ısı ile çok uzun süre temas ettiklerinden sterilizasyon zamanı madde ve malzemelerin ısıdan bozulmalarını önleyecek şekilde ayarlanmalıdır.

Sıcak hava fırınlarında yağlar, tozlar, petrol türevleri, sonradan yapıştırılmış yeri olmayan aletler, bıçak ve bistüriler ve cam malzemeler sterilize edilirler.

Maddelerin kuru ısı ile sterilizasyon süreleri konusunda Farmakopeler arasında ayrıcalıklar görülmektedir.

Kuru ısı ile sterilizasyonu yapılabilen maddeler ;

_ Yağ ve yağımsı maddeler: (yağlar, etil oleat, sıvı ve katı vazelin, parafin, lanolin, mumlar, lanolin alkolleri, gliserin) Türk Farmakopesi'ne göre 150 C’de 2 saat.

_Cam malzeme: Türk Farmakopesi ve USP.170 C’de 2 saat.B.P. 160 C’de 1 saat.

STERİLİZASYON TEKNığı:

       Aletler(saf, kaplanmamış metal):Temizlendikten sonra bir tepsi içerisinde birbiriyle temas etmeyecek şekilde 170 C’de iki saat tutulmalıdır.

      Tozlar: 40-50 gram toz ince bir tabaka halinde petri kutularında veya geniş ağızlı vidalı kapaklı kavanozlarda 150 C’de en az iki saat tutulur.

     Yağlar ve benzerleri: Kuru ve vidalı kapaklı kavanozlara konur. Yağın kalınlığı 2-3 cm’yi geçmemelidir. Aksi taktirde sterilizasyon müddeti uzar. 150 C’de iki saat tutulur.

Kuru hava fırını ile sterilizasyonda maddeler ve aletler arasından sıcak hava geçişine izin verilecek şekilde aralık bırakılmalıdır.

Sıcak kuru hava ile sterilizasyonu yapılamayacak maddeler;

Uzun zaman ısı ile temasta bozulan ilaçlar, kauçuk ve plastik maddeler, cerrahi pansuman malzemeleri, parçaları yapıştırılmış ve değişik materyalden yapılmış aletler.       

B) Isı kullanmadan yapılan sterilizasyon:

1-Gazlar yardımı ile yapılan sterilizasyon.

             Isıya dayanamayan ilaçlar ile (antibiyotikler, enzimler vb.) ısının zarar verdiği malzemeler(plastikler vb.) gazlarla sterilize edilirler. Ayrıca ağızları kauçuk tıpa ile gevşekçe kapatılmış tozlar, kağıt paketler içerisinde talk pudraları, göz damlası şişeleri, plastik ve kauçuk tüpler, torbalar ve eldivenler, plastik şırıngalar ve paslanmaz çelik malzemeler bu yöntem ile sterilize edilebilirler.

En çok ETİLEN OKSıT gazı kullanılır. Bu yöntemde kurutma dolaplarına veya otoklava benzer özel cihazlar kullanılmaktadır. Eczaneler için pahalı bir yöntemdir. Zaman alıcı, sterilizasyon esnasında patlama, yanma, boğulma ve yakıcı risklerinden dolayı tercih edilmez.

2-Işınlarla sterilizasyon:

            Bazı vitaminler, antibiyotikler, hormonlar kuru toz halde bu yöntem kullanılarak sterilize edilebilirler. Pahalı bir yöntem olup çalışanları zararlı ışınlardan korumak için ciddi tedbirlere ihtiyaç duyulduğundan Eczanelerde tercih edilmezler.

3-Süzme ile sterilizasyon:

           üç aşamada yapılır;

1. Solüsyonların bakteri tutan süzücülerden geçirilmesi
2. Süzülen solüsyonun aseptik olarak kaplara konulması
3. Kapların aseptik olarak kapatılması

Bu yöntem ısıya dayanmayan enjeksiyonluk preparatların sterilizasyonu için kullanılır.

Değerli meslektaşlarım eczane ortamında sterilizasyon ve dezenfeksiyon şartlarına kısa başlıklar halinde değindikten sonra ASEPTıK ortam şartlarını eczanelerimizde nasıl sağlarız sorusunun cevabını isterseniz berberce inceleyelim. öncelikle ASEPTıK deyimini hatırlayacak olur isek; işlem esnasında ortamdaki mikroorganizmaları en düşük düzeyde tutarak preparatın mikropla bulaşmadan elde edilmesini sağlamak şeklinde ifade edebiliriz. 

Ortamın mikroorganizmadan kurtarılması, ortamdaki mikroorganizmaları öldürmekten çok, ortama mikroorganizma sokulmaması ile olur. Ortamın mikroorganizmalarla bulaşmasına sebep olan kaynaklar;  

1-Atmosferdeki yabancı maddeler

   a) Tozlar

   b) Sıvı damlacıkları

   c) Serbest mikroorganizmalar

2-ınsanların nefesleri ile geçen mikroorganizmalar

3-Eller ve baş (özellikle saç ve kıllar )

4-Elbiseler

5-Masa, tavan, taban, duvar, pencere, kapı vs gibi fiziksel ortam şartları

6-Alet ve cihazlar

Atmosferin temizliği için havadaki toz ve mikropları süzen hava filtreleri(laminar akım sistemleri) çalışma ortamındaki mikropların azalmasında en büyük etkendir. çalışanların steril maske takmaları, başa steril takke geçirilmesi, ellerin sabun ile yıkanması % 70 lik alkol ile silinmesi ve pirojensiz su ile yıkanması, giyisilerin naylon cinsi steril önlüklerden oluşması, steril pantolon giyilmesi, lastik ve antiseptik çözeltilerle temizlenmiş ayakkabı, takunya veya galoşlar tercih edilmesi alınabilecek önlemler arasındadır.

Laboratuar ortamının ışıklandırılması, pencereler açılmadan mümkünse filtre ile havalandırılmasının yapılması, zeminin pürüzsüz mozaik veya seramik döşemeli olması, az toz tutan kolay temizlenebilen özellikte olması önemlidir. Duvarlar kaliteli çatlamaz yağlı boya veya plastik badana olmalı, fayanslı duvarlarda fayansların arası mikrop ve toz tutunamayacak kalitede yapılmalıdır. çalışma bankoları cam veya seramik, mermer gibi kir tutmayan kolay temizlenen maddelerden oluşmalıdır.

Laboratuar temizliğinde elektrik süpürgesi ile yerler süpürülüp deterjanlı su ile silinmelidir.

ıyi haftalar dileklerimle…

Uzm.Ecz.Ahmet Nezihi Pekcan
Pekcan eczanesi - Konya
pekcanecz@gmail.com
Tel: (332) 3520657
http://www.majistralformul.com/